زمین شناسی

چرا ماه فوران آتشفشانی ندارد ؟!

با نگاه به تصاویر خاک خاکستری ماه می توان فکر کرد که این قمر هنوز فعال است. اما درحقیقت، ردپاهای آخرین فعالیتهای آتشفشانی ماه قدیمی و مربوط به میلیاردها سال قبل بوده و فورانهای آتشفشانی از زمانی که انسان ماه را رصد کرده خاموش است.اطلاعات اخیر نشان می دهد که در زیر خاک ماه میزان فراوانی از مایع ماگما وجود دارد چون بخشی از سنگهایی که به سطح می آیند گداخته به نظر می رسند.اکنون دانشمندان یک توضیح محتمل را در خصوص اینکه چرا در سطح ماه فعالیت آتشفشانی وجود ندارد ارائه کردند که بیان می دارد ماگمای گداخته در لایه های عمیق تر می تواند آنچنان متراکم و سنگین باشد که نتواند به سطح بیاید.محققان دانشگاه آمستردام با همکاری دانشگاههای پاریس، لیون و ادیمبرا به منظوردستیابی به این نتایج که در نیچر ژئوساینس منتشر شده است یک سری کپی های میکروسکوپی از سنگ ماه را که در ماموریت آپولو به زمین آورده بود تهیه و سپس چگالی و غلظت این سنگها را با پرتوهای ایکس اندازه گیری کردند.5 دهه پس از ماموریت آپولو، تشکیل و تاریخ ژئولوژیکی ماه همچنان معماهای بسیاری را ایجاد می کند. فضانوردان در تمام برنامه های آپولو نه تنها 380 کیلوگرم سنگ ماه را به زمین آوردند بلکه توانستند تعداد بسیار ابزار علمی را در سطح این قمر نصب کنند.سال گذشته، دانشمندان ناسا مدل جدیدی از لایه های داخلی ماه را توسعه دادند. برپایه این مدل جدید، بخشهای عمیق تر جبه ماه که روی یک هسته کوچک فلزی قرار گرفته است حداکثر 30 درصد گداخته اند.در زمین توده های ماگمایی جبه به سمت سطح حرکت می کنند و فورانهای آتشفشانی را به وجود می آورند. نیروی محرکه برای حرکت عمودی ماگما به طرف بالا در واقع تفاوت چگالی میان ماگما و ماده پیرامون جامد است که به تدریج ماگمای مایع را همانند یک حباب به سمت بالا منحرف می کند.اگر درون تنها قمر طبیعی سیاره ما هم محتوی مقادیر بالای ماگما است پس چرا فورانهای مشابه زمین در سطح آن رخ نمی دهد؟به گفته این محققان، فشار نزدیک به هسته ماه بیش از 45 هزار بار و دمای آن درحدود هزار و 500 درجه سانتیگراد است.این دانشمندان توانستند این شرایط سخت را با نمونه های کوچک بسازند و سنگهای ماه را درحالی که تحت یک فشار بسیار شدید قرار داده بودند با جریان فشار قوی برق گرم کنند.با اندازه گیری پرتوهای ایکسی که از هم نمونه های جامد و هم از نمونه های گداخته عبور کرد توانستند چگالی این سنگها را در دما و فشار بالا اندازه گیری کنند و نشان دادند که ماگمای ماه به حدی غلیظ و متراکم است که نمی تواند به همانند یک حباب بهطرف بالا حرکت کند.